محافظ جان

کلید جریان باقیمانده یا محافظ جان چیست؟

کلید جریان باقی مانده در بین عموم به کلید محافظ جان معروف است.محافظ جان همانطور که از اسمش پیداست به کلیدی گفته می شود که ریسک مرگ و آسیب دیدگی های ناشی از برق گرفتگی را کم میکند.
این کلید از وارد شدن شوک الکتریکی به بدن شما هنگامی که به سیم بدن روکش دست می زنید جلوگیری می کند ،کلید (فیوز) محافظ جان به گونه ای طراحی شده است که از سمت بالایی آن فاز و نول وارد و از سمت پایینی آن خارج می شود.
همچنین کلید محافظ جان در بسیاری از موارد مانع آتش سوزی های ناشی از اتصالی ها میشود.

کار محافظ جان چیست؟

فیوز محافظ جان وسیله ای است که در ایمنی نقش دارد، عملکرد این کلید در برابر جریان بسیار حساس است به طوری که در زمان کوچک ترین مشکلات برقی سبب قطع خودکار جریان می شود.
منظور از مشکلات الکتریکی همان اتصالی هایی است که در صورت برخورد دو سیم لخت به هم یا به عنوان مثال برقگرفتگی و یا اتصالی در هرگونه لوازم برقی رخ می دهد

عملکرد محافظ جان چگونه است؟

کلید محافظ جان از طریق مداری که در داخل خود دارد به طور مداوم جریان برق را بررسی می کند و
در صورتی که تشخیص دهد جریان از مسیر اصلی خود منحرف شده مثلا وارد بدن فردی شود به سرعت جریان برق را قطع می کند

محافظ جان چگونه جریان را قطع میکند؟

همان طور که در ابتدا گفته شد به ترمینال بالایی کلید محافظ جان فاز و نول ورودی وصل می شود و از ترمینال خروجی که در پایین قرار دارد فاز و نول خروجی خارج می شود
محافظ جان جریان ورودی و خروجی را مقایسه می کند و در صورتی که خروجی 20 الی 50 میلی آمپر نشتی داشته باشد کنتاکتور کلید عمل می کند و برق قطع می شود

انواع کلید های محافظ جان:

محافظ های جان به طور کلی به دو نوع تک فاز و سه فاز تقسیم می شوند: 
مدل تکفاز: در مدل تکفاز 2 ترمینال در سمت بالا به عنوان ورودی و 2 ترمینال در سمت پایین به عنوان خروجی قرار دارد.
مدل سه فاز: در مدل سه فاز 4 ترمینال ورودی و 4 ترمینال خروجی را شامل می شود.
به علت این که جمع برداری جریان در عملکرد این کلید ها مورد اهمیت است باید دقت داشت که فاز و نول ورودی به سر بالایی وصل شود و فاز و نول خروجی به سر پایینی.

 

پر کاربرد ترین نوع محافظ جان:

RCCB:این نوع فقط سیستم حفاظت نشتی جریان دارد و در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه حفاظتی ایجاد نمی کند.

 

 اجزای محافظ جان:

1)اجزای روی کلید محافظ جان : بر روی محافظ جان یک اهرم قطع و وصل جریان همانند فیوز های مینیاتوری و یک شاسی به نام شاسی تست(Test) وجود دارد.

2)اجزای داخلی کلید محافظ حان
1)ترانس جریان
2)سیم های فاز ونول
3)سیم پیچ های ثانویه
4)مکانیزم قطع
5)مقاومت تست
6) پلاتین تست

 

کار شاسی تست چیست؟

عملکرد صحیح کلید های محافظ جان باید هر 30 روز یکبار یا فشردن کلید تست چک شود. هنگامی که فاز و نول به کلید محافظ جان وصل باشد با فشردن این شاسی اهرم پایین می آید و جریان قطع می شود.

 

شاسی تست(Test) چگونه کار می کند؟

با فشردن شاسی تست(test) یک مقاومت بین فاز ورودی و نول خروجی قرار میگیرد که خاموش شدن محافط جان می شود.

 

نحوه وصل کردن سیم ها درکلید محافظ جان:

دقت داشته باشید که برعکس فیوز های مینیاتوری که جهت اتصال سیم ها تفاوتی ندارد ،در کلید محافظ جان حتما باید فاز و نول ورودی به ترمینال های بالایی و خروجی به ترمینال های پایینی وصل شوند در غیر این صورت کلید محافظ جان به درستی عمل نمی کند

تفاوت محافظ جان با فیوز مینیاتوری چیست؟

فیوز مینیاتوری در صورت اتصال کوتاه و یا آمپر کشیدن بیش از حد ،جریان را قطع میکند ،اما کلید محافظ جان حساسیت بسیار بالاتری در برابر به نشت جریان نسبت به مینیاتوری دارد بطوری که مثلا
برق گرفتگی و یا اتصال حتی یک رشته نازک سیم لخت یه فلزات (حتی سیم نول) سبب عمل محافظ جان می شود و جریان را قطع می کند.

 

از کجا بفهمیم کلید محافظ جان (RCD) خراب است یا نه؟

در بسیاری از مواقع هنگامی که کلید محافظ جان تریپ می دهد(می پرد) آن را تعویض می کنند اما باز هم مشکل رفع نمی شود تا این که کلید را از سر مدار بر می دارند .در صورتی که مشکل اصلی را باید جای دیگری جستجو کرد و اصلا محافظ جان ایرادی ندارد.
باید در نظر داشت که این کلید ها بسیار حساس هستند به طوریکه حتی کوچک ترین نشتی ها سبب تریپ دادن آن ها می شود.

نهایتا در صورتی که این سه راه را امتحان کردید و باز کلید تریپ داد به احتمال زیاد محافظ جان خراب است

 

خب حالا از کجا باید مطمِن شویم که محافط جان ایراد دارد؟

سه راه برای پاسخ به این سوال وجود دارد:
1)تمامی مصرف کننده ها اعم از دوشاخه ها،سه راهی ها و محافظ ها را از پریز در آورید و تمام کلید ها و چراغ ها را خاموش کنید،به طور کلی هیچ مصرف کننده ای به برق وصل نباشد،حال اهرم محافظ جان را بالا بزنید اگر وصل شد و تریپ نداد نشتی در یکی از وسایل و یا چراغ ها است.

2)اگر روش اول پاسخ گو تبود وباز هم کلید محافظ جان تریپ داد راه حل دوم این است که تمامی فیوز های مینیاتوری بعد از کلید محافظ جان را قطع کنید.
پس از آن مجدد مجافظ جان را وصل کنید اگر تریپ نداد به نوبت فیوز های مینیاتوری را وصل کنید تا بدین صورت بفهمید کدام فیوز ایراد دارد.

3)در صورتی که مشکل برطرف نشد این بار سیم های نول زا به نوبت از شینه جدا کنید و هر بار محافظ جان را تست کنید. احتمالا با جدا کردن یکی از سیم های نول از شینه مشکل حل خواهد شد.